افسردگی پس از زایمان نوعی از بیماری افسردگی است که پس از به دنیا آمدن نوزاد در ۱۵ درصد از مادران رخ می‌دهد. این افراد دچار احساس‌های مختلف مانند گریه‌های بی دلیل، خستگی، احساس گناه و اضطراب می‌شوند و ممکن است در نگهداری از نوزاد خود دچار مشکل شوند. افسردگی بعد از زایمان در اغلب موارد با دارو و مشاوره به خوبی درمان می‌شود.
افسردگی بعد از زایمان
بچه دار شدن یک تجربه‌ی بزرگ در زندگی هر پدر و مادر است که می‌تواند بسیار هیجان انگیز، خسته کننده و همراه با نگرانی و شک نسبت به آینده‌ی کودک باشد. تمام این احساس‌ها در ماه‌های اولیه تولد نوزاد بسیار طبیعی است و بخشی از آن به دلیل تغییرات هورمونی رخ می‌دهد اما اگر شما به صورت متناوب احساس غم و اندوه دارید، به شدت احساس تنهایی می‌کنید، بدون دلیل گریه می‌کنید و نوسانات خلقی متعددی را در طی یک روز تجربه می‌کنید ممکن است مبتلا به افسردگی بعد از زایمان شده باشید. افسردگی بعد از زایمان می‌تواند علاوه بر مادر بر اطرافیان او نیز تاثیرگذار باشد. به یاد داشته باشید که تولد نوزاد شامل دگرگونی‌های عاطفی، مالی و اجتماعی است.
انواع افسردگی پس از زایمان
غم و اندوه پس از زایمان، افسردگی بعد از زایمان و روان‌پریشی بعد از زایمان از انواع این نوع افسردگی هستند.
غم و اندوه پس از زایمان
۵۰ تا ۷۰ درصد مادران به این نوع افسردگی مبتلا می‌شوند. گریه‌های مکرر بدون دلیل، غم و اندوه و احساس اضطراب معمولا در هفته‌ی اول پس از زایمان شروع می‌شود. این احساس‌ها معمولا بدون نیاز به درمان خاصی پس از دو هفته خود به خود برطرف می‌شوند. بهترین روش مقابله با این نوع افسردگی حمایت عاطفی همسر، خانواده و دوستان از مادر است.
بیشتر بخوانید: افسردگی در نوجوانان دختر
افسردگی بعد از زایمان
افسردگی بعد از زایمان وضعیتی شدیدتر از غم و اندوه بعد از زایمان است. یک نفر از هر هفت خانمی که به تازگی زایمان داشته است ممکن است به این نوع از افسردگی مبتلا شود. در صورتی که در گذشته به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شده‌اید احتمال افسردگی بعد از زایمان در زایمان فعلی تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. علائم این نوع افسردگی عبارتند از:
- تغییر خلق و خو به صورت متناوب
- گریه‌های بی دلیل طولانی
- احساس خستگی
- تحریک پذیری
- احساس گناه
- اضطراب
- ناتوانی در مراقبت از کودک
- عدم توانایی جهت انجام فعالیت‌های روزمره
علائم ممکن است به صورت خفیف و یا شدید باشد. این علائم ممکن است از یک هفته پس از زایمان تا یک سال پس از زایمان شروع شود و برای چند ماه باقی بماند. این نوع از افسردگی احتیاج به مداخلات پزشکی دارد و در اغلب موارد با مصرف داروهای افسردگی به تدریج بهبود می‌یابند.
بیشتر بخوانید: افسردگی در زنان
روان‌پریشی بعد از زایمان
روان‌پریشی بعد از زایمان نوع شدید افسردگی است که بعد از زایمان ایجاد می‌شود و به عنوان یک وضعیت اورژانسی نیاز به مداخلات سریع پزشکی دارد. این نوع از افسردگی بسیار نادر بوده و یک مادر از هر ۱۰۰۰ مادری که به تازگی زایمان کرده است ممکن است این حالت را تجربه نماید. علائم روان‌پریشی بعد از زایمان عبارتند زا:
- بی قراری شدید
- احساس گیجی
- احساس ناامیدی شدید
- بی‌خوابی
- پارانویا
- هذیان گویی
- توهم
- بیش فعالی
- صحبت کردن سریع
- علائم شیدایی
به دلیل اینکه این نوع از افسردگی بعد از زایمان با احتمال خودکشی همراه است باید در اولین فرصت به روانپزشک مراجعه کنید. احتمال بستری شدن در بیمارستان جهت مراقبت‌های صحیح و دارو درمانی در این نوع افسردگی زیاد است.
بیشتر بخوانید: افسردگی ژنتیکی
عوامل خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان
با اینکه هر خانمی پس از زایمان ممکن است به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شود اما برخی شرایط احتمال بروز افسردگی بعد از زایمان را افزایش می‌دهند به عنوان مثال:
- داشتن سابقه‌ی خانوادگی افسردگی
- ابتلا به افسردگی در گذشته
- حمایت ناکافی خانواده و جامعه از مادر
- مشکلاتی در زندگی زناشویی
- عوارض بارداری مانند زایمان زودرس و یا زایمان سخت
- سن پایینتر از ۲۰ سال
- مادر مجرد بودن
- داشتن نوزاد مریض و یا نوزادی که بیش از حد گریه می‌کند.
علت افسردگی پس از زایمان
سطح استروژن و پروژسترون در طی دوران بارداری ده برابر افزایش می‌یابد اما پس از زایمان به صورت ناگهانی کاهش می‌یابد و طی مدت سه روز به سطحی می‌رسد که پیش از بارداری بود. این تغییرات شدید هورمونی به همراه تغییرات اجتماعی و روحی و روانی که پس از بچه دارد شدن ایجاد می‌شود (مانند تغییرات فیزیکی بدن، کمبود خواب، نگرانی در مورد آینده نوزاد و …) همگی در کنار هم می‌توانند منجر به افسردگی در مادر شود.
درمان افسردگی پس از زایمان
در صورتی که دچار افسردگی بعد از زایمان هستید اول این موضوع را بدانید که شما تنها نیستید و تعداد زیادی از مادران پس از تولد نوزاد با این حس رو به رو هستند. بدون اینکه احساس گناه داشته باشید با یک مشاور و یا روانپزشک صحبت نمائید، دوره‌های درمان را به صورت منظم دنبال کنید و مطمئن باشید به زودی بهبود می‌یابید.
درمان افسردگی بعد از زایمان با توجه به شدت بیماری متفاوت است. برخی از گزینه های درمان عبارتند از:
- استفاده از دارو: در صورتی که به نوزاد خود شیر می‌دهید نباید نگران مصرف داروها باشید. داروهایی که برای مادران شیرده تجویز می‌شود به میزان بسیار اندک از طریق شیر مارد به نوزاد منتقل می‌شوند. بنابراین بدون ترس آسیب به نوزاد می توانید داروهای خود را مصرف نمائید.
- گفتاردرمانی و شرکت در گروه‌های حمایتی
- بستری در بیمارستان (در افرادی که دچار روان پریشی پس از زایمان شده‌اند بستری در بیمارستان گاهی اوقات اجتناب ناپذیر است)
راهکارهای خانگی جهت درمان افسردگی بعد از زایمان
در کنار درمان‌های پزشکی می‌توانید با تغییرات جزئی در سبک زندگی خود بر افسردگی بعد از زایمان غلبه کنید. روش‌های پیشنهادی عبارتند از:
- با همسر، اعضای خانواده و دوستان خانواده در مورد احساسات خود صحبت کنید.
- به گروه‌های حمایتی بپویندید.
- غذاهای سالم مصرف کنید.
- تا جایی که می‌توانید ورزش کنید.
- جهت مراقبت نوزاد از اطرافیان کمک بگیرید و سعی کنید به میزان لازم استراحت کنید.
- ساعاتی از روز و یا هفته را جهت انجام تفریحات خود اختصاص دهید.
نتیجه‌گیری
افسردگی پس از زایمان یکی از انواع افسردگی است که بعد از به دنیا آمدن نوزاد در برخی از زنان دیده می‌شود. این نوع افسردگی به انواع مختلفی مانند غم و اندوه پس از زایمان، افسردگی بعد از زایمان و روان‌پریشی بعد از زایمان دسته‌بندی می‌شوند. در صورتی که افسردگی بعد از به دنیا آمدن نوزاد ادامه داشته باشد، نیاز به پیگیری و درمان دارد. روش‌های درمان این بیماری شامل دارودرمانی، گفتار درمانی، مشاوره و… است. در این نوشته، به طور مفصل به بررسی این موارد پرداختیم.
