بیشفعالی در کودکان (ADHD) یک اختلال رشدی است که احتمال دارد تا بزرگسالی ادامه یابد. کودکان مبتلا به ADHD معمولا با نقص توجه، بیشفعالی و رفتار تکانشی مواجه هستند. این اختلال میتواند تحصیل و روابط اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
علت بروز بیش فعالی در کودکان
دانشمندان علوم اعصاب و روانشناختی، برای اینکه بتوانند به طور وسیع تر و موثرتری اختلال بیش فعالی را مدیریت، کنترل و درمان کنند، برای کشف علت های اصلی بروز این اختلال، مطالعات و تحقیقات زیادی را انجام داده اند. با این وجود، دلیل اصلی چندان معلوم نیست اما با توجه به نتیجه به دست آمده از تحقیقات، ژنتیک نقش زیادی در ابتلا به اختلال بیش فعالی دارد. به طور کلی می توان گفت: ژنتیک و عامل محیطی، به طور مشترک در بروز این بیماری موثر هستند. علاوه بر ژنتیک، دانشمندان در حال بررسی سایر علل احتمالی و عوامل خطر نیز هستند. این موارد عبارت اند از:
- آسیب های مغزی
- قرار گرفتن در معرض خطرات محیطی (مانند سرب) در دوران بارداری یا در سنین پایین
- مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری
- زایمان زودرس
- وزن کم هنگام تولد
در کودکانی که پدرشان دچار عفونت مغزی و تروما باشد احتمال بروز اختلال بیش فعالی بیشتر است. در مواردی که مادر در دوره بارداری سیگار و الکل مصرف کند و یا کودک در چهار هفته اول بارداری دچار مشکل هایی در تغذیه، بهداشت و یا از نظر روانی بشود احتمال بروز اختلال بیش فعالی در کودک افزایش می یابد.
بیشتر بخوانید: درمان بیش فعالی با نوروفیدبک
علائم اختلال بیش فعالی در کودکان
اینکه کودکان در بعضی مواقع یا در یک دوره زمانی، دچار مشکل در تمرکز یا یادگیری شوند، امری کاملا طبیعی است. وقتی صحبت از اختلال به میان می آید، منظور ما مشکلی است که شدت زیادی داشته و به طور مزمن و در طولانی مدت مشاهده می شود. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی، از مشکلات مربوط به تمرکز، رفتار بدون فکر و مشکلات یادگیری عبور نمی کنند! ادامه دار شدن علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه در کودکان، بطور حتم آنان را در خانه و با والدین، در مدرسه و در تمامی فضاهای اجتماعی دچار مشکلات جدی خواهد کرد.
موارد زیر از جمله نشانه های هستند که ممکن است در کودکان مبتلا به نقص توجه و بیش فعالی مشاهده شوند:
- در طول روز زیاد می خوابند.
- اشیا و وسایل خود را زیاد گم می کنند.
- بیشتر چیزها را فراموش می گنند.
- زیاد حرف می زنند.
- دست و پاهای خود را زیاد تکان می دهند و از لحاظ فیزیکی، آرام و قرار ندارند.
- کارهای خطرناک زیادی می کنند؛ بدون آنکه از نتیجه آن بترسند یا درباره آن فکر کنند.
- در مقابل کارها و شیطنت های وسوسه آمیز، توان مقاومت ندارند!
- در یادگیری مشکل دارند.
- نمی توانند با دیگران کنار بیایند.
علائم بیش فعالی در اغلب بیماران با افزایش سن، رو به بهبود می گذارد. البته این بهبود تا قبل از ۱۲ سالگی اتفاق نخواهد افتاد و در فاصله سنی ۱۲ تا ۲۰ ممکن است بهبود حاصل شود. در افرادی که این بیماری درمان نشود (که شامل ۱۵ تا ۲۰ درصد افراد است)، در بزرگسالی باعث بی قراری، رفتارهای تکانه ای و اختلال در توجه و تمرکز را به دنبال خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: کاربرد نوروفیدبک در درمان اختلالات روان
در زیر چند اصل کلی برای مراقبت از کودکان بیشفعال را بررسی میکنیم:
- سازماندهی و برنامهریزی: ایجاد برنامههای روزانه سازمانیافته و مشخص برای فعالیتهای روزمره و تحصیلی کودکان کمک میکند تا حواس آنها متمرکز شود.
- ارائه سازوکارهای مدیریت رفتار: استفاده از تقویم و سیستم پاداش برای تشویق رفتارهای مثبت و اعمال مراقبتهای مناسب در مواجهه با رفتارهای نامطلوب میتواند مفید باشد.
- ارائه محیط آرام: فراهم کردن محیط خانه و محل تحصیل مناسب با حداکثر کاهش محرکهای مزاحم و حفظ آرامش میتواند توجه کودکان را بهبود بخشد.
- تقویت مهارتهای اجتماعی: آموزش مهارتهای ارتباطی، مدیریت خشم و تعامل موثر با دیگران، به کودکان کمک میکند تا در روابط اجتماعی خود بهتر عمل کنند.
- همکاری با متخصص: مشورت گرفتن از روانشناسان و پزشکان متخصص در این زمینه میتواند به والدین در درک بهتر این اختلال و ارائه راهکارهای مناسب کمک کند.
بیشتر بخوانید: درمان اختلال دوقطبی با نوروفیدبک
نتیجهگیری
بیشفعالی در کودکان یک اختلال رشدی است که نقص توجه، بیشفعالی و رفتار تکانشی را دربرمیگیرد. این اختلال میتواند تحصیل و روابط اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. اما با مراقبت و مداخلات مناسب، میتوان به کاهش نشانهها و بهبود کیفیت زندگی کودکان کمک کرد. اعمال برنامههای روزانه سازمانیافته، آموزش مهارتهای اجتماعی، استفاده از سیستم پاداش و ایجاد محیط آرام در خانه و مدرسه میتواند مفید باشد. همچنین، همکاری با متخصص و مصرف دارو در برخی موارد میتواند تاثیرگذار باشد.