افسردگی یک بیماری روانی ناتوان کننده است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. افسردگی می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی فرد تاثیر بگذارد و منجر به احساس ناامیدی شدید و در برخی موارد اقدام به خودکشی شود. گزینه‌های درمانی متعددی برای افسردگی وجود دارد به عنوان مثال دارو درمانی و یا جلسات مشاوره با یک روانشناس جزء درمان‌هایی هستند که از گذشته برای بیماران توصیه می‌شده است. درمان نوروفیدبک یکی از درمان‌های نوین است که به بیماران کمک می‌نماید نحوه کنترل امواج مغزی خود را آموزش ببینند. در ادامه‌ی این مقاله به توضیحات بیشتری پیرامون درمان افسردگی با نوروفیدبک می‌پردازیم.
مکانیسم درمان نوروفیدبک به چه صورت است؟
نوروفیدبک بر مبنای اصل نوروپلاستیسیته است که مبتنی بر توانایی مغز جهت تغییر و انطباق در پاسخ به تجربیات جدید استوار است. در واقع نورورپلاستیسیته به مغز این امکان را می‌دهد تا مسیرهای عصبی جدیدی را ایجاد نماید و مسیرهای قبلی را اصلاح کند و همین تغییرات منجر به بهبود عملکرد مغز و افزایش سلامت روان می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان اختلال خواب در نوجوانان
درمان افسردگی با نوروفیدبک به چه صورت است؟
بر اساس تحقیقات بسیاری که انجام شده است اکنون محققان می‌دانند که افسردگی با فعالیت غیرطبیعی مغز در قسمت‌های خاصی مانند قشر جلویی مغز، آمیگدال و هیپوکامپ مرتبط است. نوروفیدبک باعث تنظیم فعالیت مغز در این مناطق می‌شود و می‌تواند در بهبود علائم افسردگی موثر باشد.
مغز یک عضو بسیار پیچیده است و هنوز مکانیسم‌های تاثیرگذار نوروفیدبک بر مغز که می‌تواند بر بهبود علائم افسردگی اثر بگذارد به طور کامل شناسایی نشده است. نظریات مختلفی پیرامون چکونگی تاثیر نوروفیدبک در درمان افسردگی وجود دارد که به چند مورد از آنها اشاره می‌نمائیم:
- نوروفیدبک موجب افزایش انعطاف پذیری مغز شده و به آن اجازه می‌دهد با شرایط سازگار شود. نوروفیدبک در افراد مبتلا به افسردگی کمک می‌نماید تا نسبت عوامل استرس زا و افکار منفی واکنش بهتری نشان دهد و در نهایت به بهبود سلامت روانی بیماران کمک می‌نماید.
- نظریه دوم به این موضوع اشاره دارد که نوروفیدبک به تعادل دوباره‌ی فعالیت امواج مغزی در بیماران افسرده کمک می‌نماید. تحقیقات نشان داده است که بیشتر افراد مبتلا به افسردگی دچار عدم تعادل در فعالیت مغزی خود هستند. نوروفیدبک به این بیماران کمک می‌نماید با تولید فرکانس بیشتر و یا کمتر در برخی مناطق خاص، تعادل طبیعی امواج مغزی خود را به دست بیاورد.
- در نظریه سوم بیان می‌شود که نوروفیدبک به تقویت ارتباط بین نواحی مختلف مغز کمک می‌نماید. افسردگی منجر به کاهش ارتباط بین نواحی مختلف مغز می‌شود و نوروفیدبک می‌تواند به تقویت این ارتباطات کمک نماید.
بیشتر بخوانید: درمان پانیک با نوروفیدبک
جلسات درمان افسردگی با نوروفیدبک به چه صورت است؟
جلسات درمان بدین صورت است که الکترودهایی روی پوست سر قرار داده می‌شود. این الکترودها فعالیت امواج مغزی را کنترل می‌نمایند، سپس این اطلاعات به صورت بازخورد دیداری و یا شنیداری در زمان واقعی به بیمار ارائه می‌شود.
سپس روش‌هایی جهت کنترل فعالیت امواج مغزی مانند تکنیک تنفس عمیق و یا تجسم به بیمار آموزش داده می‌شود. با گذشت چند جلسه، مغز بیمار آموزش می‌بیند تا فعالیت خود را به صورت مستقل تنظیم کند و در نهایت تغییرات پایداری در رفتار و عملکرد بیمار ایجاد می‌شود.تعداد جلسات درمانی با توجه به شدت بیماری در افراد مختلف تعیین می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان اوتیسم با نوروفیدبک
نوروفیدبک چگونه در درمان بیماران افسرده کمک کننده است؟
در چند پاراگراف بعدی، در خصوص نحوه درمان افراد افسرده با نوروفیدبک صحبت می‌کنیم.
۱. تنظیم فعالیت مغزی
تحقیقات نشان داده است که در افراد افسرده فعالیت امواج در قسمت جلوی پیشانی سمت چپ مغز بیشتر است، این قسمت با افکار منفی در ارتباط است. نوروفیدبک به بیماران آموزش می‌دهد تا فعالیت امواج آلفا در قسمت جلوی پیشانی در سمت راست مغز که با احساسات مثبت در اراتباط است افزایش دهد. در نتیجه خلق و خوی بیماران افسرده بهبود می‌یابد.
۲. بهبود خواب
اختلال خواب یکی از عوارض شایع در بیماران افسرده است. نوروفیدبک امواج مغزی که در حالت خواب فعال هستند را تنظیم می‌نماید.
۳. کاهش اضطراب
در اکثر بیماران افسردگی با اضطراب همراه است. نوروفیدبک می‌تواند امواج مغزی مرتبط با اضطراب را تنظیم نماید، در نتیجه علائم افسردگی بهبود خواهد یافت.
۴. افزایش انگیزه
نداشتن انگیزه یکی از علائم اولیه بیماری افسردگی است. نوروفیدبک می‌تواند امواج مغزی مرتبط با قسمت‌های پاداش و انگیزه را تنظیم نماید. در یک مطالعه‌ی انجام شده نشان داده شد که بیماران افسرده پس از دریافت نوروفیدبک، انگیزه‌ی بیشتری برای انجام فعالیت‌های روزمره پیدا کردند و دیگاه آنها نسبت به زندگی مثبت‌تر شد.
۵. کاهش عود بیماری
مطالعات نشان می‌دهد افرادی که در کنار درمان دارویی در جلسات نوروفیدبک نیز شرکت کردند به طور چشمگیری نسبت به افرادی که فقط دارو دریافت کردند کمتر دچار عود بیماری شدند.
نتیجه گیری
با اینکه ساز و کار اثر نوروفیدبک در درمان بیماری‌هایی مانند افسردگی هنوز به طور کامل شناسایی نشده است و نظریه‌های مختلفی پیرامون آن وجود دارد، در سال‌های اخیر درمان نوروفیدبک به یکی از گزینه‌ها امیدوار کننده برای درمان بیماری افسردگی تبدیل شده است. به طور کلی نورفیدبک هیچ گونه عارضه‌ی جانبی قابل توجهی ندارد و به عنوان یک درمان غیرتهاجمی محسوب می‌شود و مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که نوروفیدبک با تنظیم امواج مغزی مرتبط با افسردگی، تنظیم خواب، کاهش اضطراب و افزایش انگیزه در بیماران افسرده همراه است و میزان عود بیماری را کاهش می‌دهد.
