درمان وسواس فکری در نوجوانان

وسواس فکری در نوجوانان، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی و فکری است که با افکار ناراحت‌کننده دائمی و رفتارهای تکراری مشخص می‌شود. ​این اختلال باید جدی گرفته و درمان شود، زیرا می‌تواند به روابط اجتماعی فرد آسیب برساند. درمان وسواس فکری به روش‌های مختلفی همچون دارودرمانی و درمان شناختی-رفتاری امکان‌پذیر است. در ادامه‌ی این مقاله به بررسی علائم، علت و راه‌های درمان این اختلال در نوجوانان می‌پردازیم.

علائم وسواس فکری در نوجوانان

نوجوانان مبتلا به وسواس فکری به صورت مستمر دچار ترس‌هایی می‌شوند که نمی‌توانند از فکر خود بیرون کنند. این افکار منجر به ایجاد اضطراب و استرس برای نوجوانان می‌شود. گاهی اوقات شدت افکار بد به حدی است که آنها قادر به فکر کردن در مورد هیچ موضوع دیگری نیستند و از ترس فلج می‌شوند.

تعدادی از افکاری که در ذهن نوجوانان مبتلا به وسواس فکری ممکن است شکل بگیرد عبارت است از:

• ترس از بیماری و مرگ
• نگرانی از آسیب به یکی از بستگان
• نگرانی از اینکه مرتکب اشتباه شوند و به خاطر آن مجازات شوند.
• عدم دست زدن به وسایل آلوده به دلیل ترس از آلوده شدن
• وسواس برای قرار دادن تمام اشیا به ترتیب خاص و با الگوهای منظم
• نگرانی و اضطراب از اینکه اگر فعالیتی به ترتیب خاص صورت نگیرد ممکن است باعث ایجاد نتیجه‌ی بد شود.
• افکار و تصاویر جنسی ناخواسته
• نگرانی از ناراحت کردن خدا
• اعتقاد به خرافات جهت پیشگیری از وقوع رخدادهای نحس
• شستن و تمییز کردن وسایل با روش خاص
• فکر کردن به یک موضوع به صورت مستمر
• چندین بار پاک کردن و بازنویسی تکالیف
• تکرار یک کلمه و یا عبارت
• چک کردن قفل در برای چندین بار هنگام خروج از منزل
• جویدن لقمه‌های غذا در هر طرف دهان به تعداد یکسان
• ایجاد نظم و تقارن در تمام وسیله‌ها
• شمارش تمام وسیله‌ها جهت جلوگیری از بدشانسی برخی از اعداد

علائم در ابتدا ممکن است خفیف باشد اما به تدریج ممکن است شدید شده و زندگی روزمره‌ی کودک در مدرسه و یا خانواده را با اختلال مواجه نماید.

بیشتر بخوانید: درمان وسواس فکری با نوروفیدبک

علت وسواس فکری در نوجوانان

مانند سایر اختلالات روانی معمولاُ یک دلیل خاص برای این بیماری وجود ندارد و عوامل متعددی در کنار هم منجر به بروز وسواس فکری در نوجوان می‌شود. برخی از عوامل شناسایی شده عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی و سابقه‌ی خانوادگی
• عوامل محیطی مانند مشاهده‌ی رفتارهای وسواس فکری در میان یکی از اعضای خانواده و یا دوستان
• رویدادهای استرس زا در کودکی (اختلال پس از حادثه نباید با وسواس فکری اشتباه گرفته شود)

تشخیص وسواس فکری در نوجوانان

به این نکته توجه نمائید که تشخیص وسواس فکری در نوجوانان باید توسط روانشناس و پزشک متخصص انجام شود. به عنوان مثال بازنویس تکالیف برای یک یا دو مرتبه ممکن است نشانه‌ی وسواس فکری نباشد بلکه تنها نشان دهنده‌ی اهمیت نوجوان به تکالیف درسی است اما اگر نوجوان شما به صورت وسواسی هر تکلیف را به عنوان مثال ۱۲ بار بازنویسی می‌کند باید به وسواس فکری شک کنید. به هر صورت جهت اطمینان خاطر باید به روانشناس و یا روانپزشک مراجعه نمائید.

وسواس فکری هر چه زودتر شناسایی و درمان شود مشکلات کمتری را در بزرگسالی ایجاد می‌نماید بنابراین اگر شک دارید نوجوان شما مبتلا به وسواس فکری است برای تشخیص و درمان باید به یک متخصص مراجعه نمائید. جهت تشخیص ممکن است از بیمار خواسته شود تا پرسشنامه‌هایی را پر کند و همچنین از والدین او سوالاتی در مورد رفتارهای نوجوان پرسیده شود.

بیشتر بخوانید: درمان وسواس فکری بدون دارو

روش‌های درمان وسواس فکری در نوجوانان

خبر خوب این است که تحقیقات زیادی در مورد وسواس فکری در نوجوانان صورت گرفته است و راهکارهای درمانی موثری برای این بیماری در دسترس است. در انتخاب روش درمان باید به این نکته توجه شود که هر کودک رفتاری منحصر به فرد دارد که باعث ایجاد الگوهای رفتاری متفاوت در وی می شود بنابراین روش درمان هر کودک باید با توجه به شدت علائمی که دارد و همکاری نسبت به روش درمان انتخاب شود. راهکارهای درمانی که متخصصین پیشنهاد می‌کنند بدین صورت است:

۱. درمان شناختی

در این روش به نوجوان کمک می‌شود تا الگوی افکار و رفتارهای خود را بشناسد و نسبت به آنها واکنش صحیحی داشته باشد.

۲. استفاده از داروها

تجویز دارو برای نوجوانان باید با احتیاط و دقت بیشتری انجام شود. اگر روانپزشک برای کودک شما دارو تجویز کرد باید بر روند مصرف داروها نظارت داشته باشید تا بتوانید نتیجه‌ی مناسب از درمان بگیرید.

۳. حمایت خانواده و دوستان

اگر خانواده و دوستان در مورد این بیماری آگاهی کافی داشته باشند می‌توانند در مسیر درمان به فرد نوجوان کمک نمایند تا دوره ی درمان به خوبی طی شود. در صورتی که با این کودکان همدردی کنید و رفتارهای آنها را درک کنید می‌توانید میزان اضطراب و استرس آن‌ها را کاهش دهید.

نتیجه‌‎گیری

در این نوشته، به بررسی دلایل وسواس فکری در نوجوانان، علائم و راه‌های درمان آن پرداختیم. وسواس فکری، اختلال شایع در دوره نوجوانی است که بر جنبه‌های مهم زندگی نوجوان تاثیر منفی دارد. عوامل مختلفی از جمله سابقه خانوادگی و ژنتیکی، محیط خانوادگی و رویدادهای استرس‌زا می‌توانند در بروز وسواس فکری نقش داشته باشند. درمان‌های مختلفی برای وسواس فکری در نوجوانان مانند دارو درمانی و روان‌درمانی وجود دارد که با تشخیص به موقع و اقدام درمانی مناسب، می‌تواند در بهبود علائم و عملکرد نوجوان تاثیر داشته باشد.