افسردگی ژنتیکی یکی از اختلالات شایع سلامت روان است و میتواند به دلایل متعددی ایجاد شود. این اختلال ناشی از ترکیب عوامل محیطی و ژنتیکی است. دلایل محیطی مانند تجربه رویدادها و استرسهای زندگی، محیط کار و روابط اجتماعی نقش مهمی در بروز افسردگی دارند. همچنین، عوامل ژنتیکی نیز میتوانند در افزایش احتمال بروز این بیماری تاثیرگذار باشند. برای آشنایی بیشتر در مورد دلایل، علائم و درمان افسردگی ژنتیک این نوشته را بخوانید.
افسردگی ژنتیکی
افسردگی یکی از اختلالها شایع سلامت روان است که بنا به دلایل متعددی رخ می دهد. دلایل محیطی و ژنتیکی هر دو میتوانند در بروز افسردگی نقش داشته باشند. تنها داشتن سابقهی ژنتیکی نمیتواند مشخص کند که آیا شما در اینده به این بیماری مبتلا میشوید یا خیر اما ژنتیک میتواند یکی از عواملی باشد که احتمال بروز افسردگی را افزایش میدهد.
در صورتی که در خانوادهی خود دارای سابقهی بیماری افسردگی هستید و به شما گفته شود که دارای ژن افسردگی هستید لازم نیست که به سرعت نگران شوید. مانند تمام بیماریهای ژنتیکی دیگر، تنها داشتن ژن بیماریزا به این معنی نیست که شما به طور حتم به بیماری مبتلا میشوید بلکه شما نسبت به جمعیت عمومی کمی بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارید.
بیشتر بخوانید: درمان افسردگی با نوروفیدبک
علت افسردگی ژنتیکی
همان طور که اشاره شد افسردگی یکی از شایعترین بیماریهایی است که سلامت روان افراد را تحت تاثیر قرار میدهد بنابراین تحقیقات بسیار زیادی پیرامون علت ایجاد آن صورت گرفته است. نتایج تحقیقات در مورد علت افسردگی که به صورت ژنتیکی ایجاد شده است نشان میدهد که احتمال ابتلا به افسردگی در افرادی که یکی از اقوام درجه یک آنها (مانند والدین، خواهر، برادر و یا فرزند) به این بیماری مبتلا است سه برابر بیشتر نسبت به جمعیت عمومی است. در این گروه از افراد ژنها نقش عمدهای در احتمال ابتلا به افسردگی را ایفا میکنند هرچند که تاثیر عوامل محیطی مشابه را نیز نباید نادیده گرفت.
هر فردی مجموعهای منحصر به فرد از ژنها را از والدین خود به ارث برده است. وراثت و انتقال ژنها به فرزندان یک فرآیند پیچیده است و تحقیقاتی پیرامون جهشهای ژنتیکی که میتواند احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش دهد هنوز ادامه دارد. در سال ۲۰۱۷ محققان موفق شدند ۲ ژن جدید را که مرتبط با بیماری افسردگی هستند مورد شناسایی قرار دهند. در تحقیقات دیگری که در سال ۲۰۱۸ انجام شد و نتایج آن در مجلهی Nature Genetics به چاپ رسید چند ژن دیگر که با علائم افسردگی و ایجاد تغییرات فیزیکی در مغز مرتبط بودن شناسایی شد.
بیشتر بخوانید: افسردگی در نوجوانان دختر
برخی از مطالعات ارتباط معناداری بین ژنهایی که در کروموزوم شماره ۳ وجود دارند و بروز افسردگی در خانوادهها به صورت ارثی یافتهاند. با اینکه ژنهای دیگری در سایر کروموزومها در بروز افسردگی ژنتیکی نقش دارند اما به نظر میرسد ژنهای شناسایی شده در کروموزوم شماره ۳ نقش بیشتری داشته باشند. با این وجود هیچ مطالعهای تاکنون نتوانسته است یک ژن را به صورت قطعی به عنوان عامل افسردگی شناسایی نماید.
علائم افسردگی ژنتیکی
علائم افسردگی ژنتیکی مشابه افسردگی بدون دلایل ژنتیکی است تنها تفاوتی که در علائم ممکن است مشاهده کنید این است که علائم افسردگی ژنتیکی ممکن است از سنین بسیار پایینتری بروز نمایند. بنابراین در افسردگیهایی که در کودکان و نوجوانان تشخیص داده میشود باید به عوامل ارثی و ژنتیکی توجه داشته باشید.
برخی از علائم شایع افسردگی عبارتند از:
- احساس غم به صورت مداوم
- ناامیدی و درماندگی
- کاهش اعتماد به نفس
- احساس گناه
- تمایل به گریه کردن
- عدم تحمل رفتارهای اطرافیان
- ناتوانایی در اخذ تصمیمهای مهم
- عدم علاقه و انگیزه برای انجام هرگونه فعالیتی
- احساس اضطراب به صورت مداوم
- افکار خودکشی
- صحبت کردن آهسته
- راه رفتن آهسته
- تغییر در اشتها
- یبوست
- احساس درد بدون دلیل خاص
- کاهش سطح انرژی
- کاهش میل جنسی
- اختلال در خواب
- کاهش شرکت در فعالیتهای گروهی و اجتماعی
- ایجاد مشکل در روابط خانوادگی، کار و یا محل تحصیل
بیشتر بخوانید: علائم افسردگی
درمان افسردگی ژنتیکی
درمانهای رایجی که برای بیماری افسردگی وجود دارد شامل استفاده از دارو، روان درمانی و درمان شناختی رفتاری است. در برخی از بیماران ممکن است چند درمان به صورت همزمان پیشنهاد شود. اما در مواردی که افسردگی به صورت ارثی و به دلیل وجود برخی از ژنهای خاص ایجاد شده است ممکن است اختلالاتی در فرآیند درمان ایجاد شود.
به عنوان مثال تحقیقات ثابت کردهاند برخی از ژنها میتوانند بر میزان جذب و دفع الکل، مواد مخدر و داروهایی مانند داروهایی که برای بیماری افسردگی تجویز میشود تاثیرگذار باشند به همین دلیل در صورتی که مبتلا به افسردگی ژنتیکی هستید تاثیر ژنها در روند درمان نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
نتیجهگیری
افرادی که ژنهای افسردگی را دارند بیشتر از سایر افراد در معرض افسردگی قرار داشته یاشند. همچنین زمان شروع بیماری و طول مدت بیماری در افرادی که دچار افسردگی ژنتیکی هستند دارای الگوهای متفاوتی است. همان طور که اشاره کردیم افسردگی ژنتیکی میتواند در برخی موارد در فرآیند درمان اختلال ایجاد نمایند به همین دلیل لازم است پیش از شروع درمان، بیماران از لحاظ ژنتیکی و خانوادگی مورد بررسی قرار بگیرند.
