مهم ترین برهه زمانی برای شکل گیری شخصیت فرد دوران کودکی می باشد. والدین در این دوره باید به جنبه های مختلف رشدکودک توجه داشته باشند زیرا عدم توجه و کوتاهی در این امر صدمات جبران ناپذیری در شخصیت و آینده کودک وارد می کند. جنبه رشد کودک علاوه بر رشد جسمانی نیاز به توجه به سایر جنبه های روحی کودک از جمله جنبه های روانی، اجتماعی، هوشی، عاطفی و شخصیتی دارد که مباحث آن در شاخه روانشناسی کودک به طور مفصل توسط روانشناس خانواده بیان شده است که در ادامه به آن می پردازیم.
ضرورت روانشناسی کودک
انسان از همان اوان زندگی خود قابلیت پرورش جسمی و روحی به صورت توامان را دارد و همین دوره بهترین زمان برای پرورش شخصیت یک فرد با توجه به استعدادها و توانایی او می باشد. تفاوت انسان با سایر جانداران در ویژگی پرورش دادن روح و روان برای شکل دادن به شخصیت می باشد. مرحله ای که انسان در حال رشد در جنبه ها و ابعاد متفاوت زندگی می باشد از هنگام تولد تا سنین ۱۸ سالگی می باشد. فرآیند رشد انسان از جنبه جسمانی نسبت به سایر موجودات متفاوت می باشد. به عنوان مثال نوزاد وقتی به دنیا می آید نیاز به مراقبت صد درصد والدین خود دارد به طوری که قادر به انجام کاری به تنهایی نیست در صورتی که در حیوانات، این موضوع متفاوت می باشد. مثلا گوسفند بعد از به دنیا آمدن می تواند روی پای خود بایستد و نیاز چندانی به دیگران ندارد. بعد از اینکه نوزاد از لحاظ جسمی به بلوغ رسید نیاز به مراقبت در جامعه دارد.
برای اینکه کودک آمادگی لازم را داشته باشد نیاز به آموزش دارد. قبل از همه والدین باید در امر بهترین روانشناس کودک و نوجوان مطالعه داشته و آموزش های ضروری را برای تربیت و پرورش فرزندشان بگذرانند.
موضوعات روانشناسی کودک
- رشد کودک
روانشناسی کودک زیر شاخه ای از روانشناسی رشد می باشد. در این روانشناسی رشد کودک از جنبه های مختلف مورد ارزیابی قرار می گیرد. در روانشناسی کودک هدف بررسی ابعاد مختلف رشد از جمله رشد جسمی، رشد زبانی، رشد عاطفی، رشد شناختی، رشد اجتماعی، رشد شخصیتی می باشد. در صورتی که در پرورش کودک به تمام ابعاد رشدی توجه شود، والدین و افرادی که با کودک در ارتباط می باشند بهتر می توانند کودک را درک کنند و رفتار صحیحی با او خواهند داشت. هدف روانشناسی کودک تکامل شخصیت متعالی او می باشد.
- رفع نیاز کودک
نیازهای انسان در هر سنی متفاوت می باشد. در دوران نوزادی نیازهای جسمانی باید تامین شود و در دوران نوجوانی نیازهای فردی و اجتماعی باید رفع شود.
- تربیت صحیح کودک
از آنجائی که انسان موجود پیچیده ای می باشد شناخت روح و روان او مشکل می باشد. به همین جهت در روانشناسی کودک به پرورش روحی و شخصیتی انسان از اوان دوران زندگی در سنین مختلف می پردازد. برای پرورش جنبه روحی فرد نیاز به شناخت درباره جنبه های شخصیتی انسان می باشد . والدین باید بدانند چطور با فرزندشان ارتباط برقرار کرده و تعامل داشته باشند و این نیازمند مطالعه درباره روانشناسی کودک می باشد.
آمادگی در مشکلات روانی کودک
برخی شرایط برای کودکان مانند شرایط خانوادگی ، ژنتیک برای کودکان مشکلات روانی و رفتاری ایجاد می کند. روانشناسی کودک به بررسی این مشکلات در کودکان و نحوه برخورد والدین و اطرافیان می پردازد. رفتار صحیح افراد در مشکلات کودکان بسیار موثر و مهم می باشد. این مشکلات شامل اختلالات یادگیری، اوتیسم، اختلالات توجه، اختلالات دفعی می باشد.
روانشناسی نوجوان
یکی از چالش برانگیزترین دوران زندگی انسان دوران نوجوانی است . بعد از پشت سرگذاشتن دوران کودکی فرد پا به نوجوانی می گذارد. این دوره از سن ۱۳ تا ۱۶ سالگی می باشد. نوجوان از لحاظ جسمی به بلوغ تقریبی رسیده است و برای کارهای حیاتی خود مانند خوردن و خوابیدن مستقل می باشد و به کمک دیگران نیازی ندارد. اما در ابعاد دیگر مانند رشد اجتماعی و عاطفی نیاز به توجه و کمک والدین و اطرافیان خود دارد. در این سن نوجوان وقتی وارد جامعه می شود بیشتر تمایل به ارتباط با همسالان خود دارد و کمتر با والدین خود در ارتباط می باشد. تاثیر پذیری نواجوان از هم جنس خود یا جنس مخالف بیشتر از والدین می باشد. در این دوران سعی کنید رفتار توام با شناخت با نوجوان خود داشته باشید و در امور آنها دخالت مستقیم نداشته باشید. نوجوان در این سن بسیار حساس و آسیب پذیر می باشد به همین دلیل مطالعه روانشناسی نوجوان ضرورت دارد.
موضوعات روانشناسی نوجوان
در این شاخه از روانشناسی به مطالعه درباره رفتار فرد و بررسی مشکلات روانی و فردی ، اجتماعی در دوران نوجوانی می پردازد . چالش های نوجوان شامل فکر کردن به خود، داشتن هویت و شخصیتی با ثبات و داشتن استقلال فکری و رفتاری می باشد.
۱. رشد جسمانی
در این سن رشد جسمی نوجوان ادامه پیدا کرده و تغییراتی در چهره ( فک، صورت، بینی، گونه ) ایجاد می شود. تغییر در صدای نوجوان برای سایرین محسوس می باشد. میزان رشد فرد در این دوره به علل مختلف از جمله ژنتیک، شرایط خانوادگی ، کیفیت تغذیه بستگی داشته و در برخی از افراد این رشد سریع بوده و در برخی دیگر دارای روند کندی می باشد.
- رشد جنسی
در اثر رشد و فعالیت هورمون های واسطه ای غده هیپوفیز در بدن بر عمکرد غدد فوق کلیوی تاثیر گذاشته و باعث رشد قد و به وجود آمدن جوش مخصوصا در صورت می شود. این فرآیند بیشتر در دوره نوجوانی دیده می شود. زمان به بلوغ رسیدن جنسی معمولا در دوره نوجوانی است و زمان آن با توجه به علل نژادی و ژنتیکی در هر فرد متفاوت می باشد.
- رشد شناختی
رشد شناختی شامل مراحلی مانند نحوه تفکر، استدلال، درک فرد می باشد. در دروه نوجوانی فرد درباره امور زندگی داراری نوعی از تفکر به نام تفکر انتزاعی می باشد. تفکر انتزاعی به فرد این امکان را می دهد تا به امور از جنبه فلسفی، سیاسی، اخلاقی و مذهبی بیندیشد. نوجوان در مورد امور ایده آلیسم می باشد و از شرایط فعلی رضایت نداشته و تمایل دارد همه چیز را در آینده بهتر ببیند. نوجوان در این دوره شخصیت قهرمان محور را دوست دارد و به دنبال ماجراجویی در زندگی می باشد. در این دوره باید والدین و اطرافیان بر تقویت روحیه اعتماد به نفس نوجوان تلاش کنند و با کمک به او درک و شناخت داشته باشند.
خلاصه
روانشناسی کودک و نوجوان با ادغام بینش هایی از رشد معمولی و غیر معمول، مقدمه ای در دسترس و کامل برای رشد انسان فراهم می کند. این ادغام درک را تقویت می کند زیرا فرآیندهای مشابهی درگیر هستند. دانش در مورد رشد غیر معمول به درک رشد معمولی کمک می کند و دانش در مورد رشد معمولی پایه ای ضروری برای درک رشد غیر معمول و کار با کودکان دارای اختلال است.
سلام پسر من از مدرسه خیلی بدش میاد و به سختی تکالیفش را انجام میده خواستم بپرسم باید چه کار کنم؟ لطفا جواب بدید خیلی اذیتم میکنه و نگرانم