اختلال اضطراب پس از سانحه که به اختصار PTSD نامیده می‌شود یک اختلال روانپزشکی است. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که فرد یک حادثه و یا مجموعه‌ای از رویدادهای آسیب زا را تجربه کرده یا شاهد آن بوده است. اختلال اضطراب پس از سانحه از لحاظ جسمی و روحی می‌تواند برای بیماران خطرناک باشد. در ادامه‌ی این مقاله به بررسی دلایل، علائم و روش درمان این اختلال اشاره خواهیم کرد.
اختلال اضطراب پس از سانحه چیست؟
اختلال اضطراب پس از سانحه برای هر فردی در هر سنی و هر جنسیتی می‌تواند رخ دهد. افراد مبتلا به این اختلال، پس از یک تجربه‌ی دردناک، افکار و احساسات آزاردهنده‌‌ای را تا مدت‌ها در ذهن خود دارند. این تجربه به صورت فلش بک و کابوس به صورت مداوم در ذهن قربانیان تکرار می‌شود.
افراد مبتلا به اختلال اضطراب پس از سانحه واکنش‌های غیرعادی و منفی نسبت به محرک‌های معمولی مانند وحشت از صدا بلند یا ترس از یک لمس تصادفی دارند. گاهی اوقات علائم به حدی شدید است که زندگی روزمره‌ی بیمار را مختل می‌نماید.
بر اساس تحقیقاتی که انجام شده است یک نفر از هر ۱۱ نفر ممکن است به در دوره‌ای از زندگی خود با اختلال اضطراب پس از سانحه روبرو شود.
بیشتر بخوانید: اختلال روانتنی
علت اختلال اضطراب پس از سانحه
هرگونه حادثه‌ای که بر سلامت روانی و جسمی فرد تاثیر بگذارد می‌تواند منجر به بروز اضطراب اختلال پس از سانحه شود. برخی از حوادثی که می‌توانند منجر به بروز اختلال پس از سانحه شود عبارتند از:
– بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، طوفان، فوران کوه آتشفشان و …
– اقدامات تروریستی مانند بمب گذاری، تیراندازی و …
– جنگ
– تجاوز یا خشونت جنسی
– قلدری
– خشونت والدین
گاهی اوقات تجربه‌ی تلخ ممکن است برای خود فرد روی نداده باشد اما او شاهد این اتفاق برای یکی از اعضای خانواده یا نزدیکان خود بوده باشد.
بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب فراگیر
علائم اختلال اضطراب پس از سانحه
علائم به چهار دسته تقسیم می‌شوند که ممکن است در شدت‌های مختلفی بروز پیدا نمایند.
۱. افکار غیرارادی و تکراری
افکار غیرارادی می‌توانند به صورت کابوس و یا تکرار حادثه در ذهن بروز پیدا کنند. گاهی اوقات تکرار رویداد آسیب زا در ذهن به حدی واضح است که فرد حس می‌کند واقعه‌ی تلخ را دوباره تجریه می‌نماید یا به صورت مجدد در حال تماشای آن است.
۲. طفره رفتن از یادآوری رویدا آسیب زا
برخی بیماران سعی می‌کنند از حضور در مکانی که تجربه‌ی تلخ برایشان اتفاق افتاده دوری کنند و یا از افرادی که در آن رویداد حضور داشتند فاصله بگیرند. به طور کلی بیماران از هر موقعیت، فرد و یا فعالیتی که واقعه‌ی آسیب زا را برای آنها تداعی کند فاصله می‌گیرند. بیماران حتی از صحبت در مورد حادثه نیز پرهیز می‌کنند و در مورد بیان احساساتشان نسبت به تجربه‌ی تلخی که داشته‌اند طفره می‌روند.
بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب فراگیر
۳. تغییر در شناخت یا خلق و خو
برخی از بیماران ممکن است قسمت‌های مهم رویداد آسیب زا را فراموش کنند یا اینکه افکار و احساسات منفی نسبت به خود و دیگران پیدا کنند باورهایی مانند اینکه: من آدم بدی هستم یا به هیچ کسی نمی‌توان اعتماد کرد، سرزنش خود و دیگران، افکار تحریف شده در مورد علت و پیامدهایی که منجر به بروز حادثه شده است و …
گروهی دیگر از بیماران ممکن است با ترس همیشگی، وحشت، خشم، احساس گناه یا شرم روبرو شوند. سایر علائمی که ممکن است بروز پیدا کند عبارت است از:
– از بین رفتن علاقه برای انجام فعالیت‌هایی که در گذشته برای آنها لذت بخش بود.
– احساس جدا شدن از دیگران یا بیگانه بودن در جمع
– ناتوانی در تجربه‌ی احساس‌های مثبت مانند شادی و یا رضایت
۴. تغییر در برانگیختگی و واکنش‌ها
برانگیختگی می‌تواند به صورت‌های مختلفی بروز پیدا کند مانند:
– رفتارهای بی پروا
– خود تخریبی
– طغیان خشم
– مراقب بودن بیش از حد
– مشکوک بودن به محیط اطراف
– ترس نسبت به محرک‌های ساده
– اختلال در خواب
– عدم داشتن تمرکز کافی
علائمی که ذکر شد در روزها و هفته‌های اول پس از تجربه‌ی یک حادثه ممکن است برای اغلب افراد پیش بیاید اما فردی که مبتلا به اختلال اضطراب پس از سانحه است این علائم را برای چندین ماه و یا حتی چندین سال با خود خواهد داشت.
درمان اختلال اضطراب پس از سانحه
بیماران در صورت عدم درمان ممکن است با عوارضی مانند افسردگی، اعتیار به مواد مخدر، اختلال حافظه و سایر مشکلات جسمی و روحی روبرو شوند به همین دلیل توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی علائم در خود و یا اطرافیان در اولین فرصت جهت دریافت درمان‌های مناسب به یک روانپزشک مراجعه نمائید.
روش‌های درمان پیشنهادی برای این گروه از بیماران عبارت است از:
– روان درمانی
روان درمانی معمولا به صورت درمان‌های شناختی رفتاری صورت می‌گیرد تا بیمار بتواند با خاطرات تلخ و ناراحت کننده مقابله نماید. گاهی اوقات ممکن است گروه درمانی برای افرادی که حوادث مشابه را تجربه کرده‌اند مناسب باشد. افراد با اشتراک گذاشتن تجربیات خود می‌توانند به یکدیگر کمک کنند.
– دارو درمانی
دارو علاوه بر بهبود علائم باعث می‌شود بیمار بتواند در جلسات روان درمانی همکاری بهتری داشته باشد. برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهایی جهت کاهش اضطراب و بهبود خواب می‌تواند در روند درمان موثر واقع شوند.
نتیجه‌گیری
در انتها به این نکته توجه داشته باشید همه‌ی افرادی که یک حادثه‌ی تلخ را تجربه می‌نمایند مبتلا به اختلال اضطراب پس از سانحه نمی‌شوند و تمام افرادی که مبتلا به اختلال پس از سانحه می‌شوند نیازی به درمان‌های روانپزشکی ندارند و ممکن است به تدریج علائم آنها بهبود بیابد. اگر فردی چند ماه پس از آسیب همچنان دچار علائم اختلال اضطراب پس از سانحه بود لازم است درمان‌های مناسب انجام شود.
