اتفاقات ناگوار و تجربه های تلخ، قسمتی از زندگی هستند و سر راه همه ی انسان ها قرار خواهند گرفت. شاید بارها این نکته را خوانده و یا شنیده باشیم که تجربه های ناخوشایند، آموزگاران ما هستند و ما باید برای بهتر زندگی کردن، درسی از آن ها یاد بگیریم. با این وجود خیلی وقت ها این وقایع ناگوار، چنان تاثیری به جا می گذارند که فرد تا مدت ها نمی تواند به زندگی عادی برگردد. تروما، همان آسیبی است که بعد از یک اتفاق تلخ و غیرمنتظره در روح و روان فرد باقی می ماند…
اما تروما چگونه بوجود می آید؟ چرا یک اتفاق در بعضی از افراد باعث تروما می شود؟ و چگونه می توان آن را درمان کرد؟ در این مقاله به تمامی این سوالات پاسخ داده ایم. با ما همراه باشید.
تروما روحی چیست؟
تروما به معنای زخم و جراحت بوده و در روانشناسی به زخم ها و آسیب های روانی و عاطفی اشاره دارد. آسیب هایی که به دنبال یک اتفاق در روان افراد ایجاد شده و باقی زندگی او را تحت تاثیر قرار خواهند داد. تقریبا همه ی انسان ها در زندگی خود یک ترومای اساسی را تجربه می کنند. آسیب ناشی از تروما باعث می شود که فرد هر لحظه منتظر یک ضربه و فاجعه ی جدید در زندگی باشد. در کل جهان برای او جای امنی به نظر نمی رسد.
مثلا زنده بیرون آمدن از یک تصادف ممکن است برای فردی آسیبی موقت و گذرا ایجاد کند در حالی که در فرد دیگری باعث ایجاد تروما شود.
تروما ۴ ویژگی اصلی دارد:
- ناشی از اتفاقی است که برای فرد بسیار سنگین، غیر قابل تحمل و ناگوار است. شاید یک اتفاق برای یک نفر اتفاقی معمولی باشد ولی برای دیگری فاجعه ای جبران ناپذیر!
- اتفاقی که باعث ایجاد تروما می شود معمولا تهدید کننده ی زندگی فرد یا عزیزان او است.
- این اتفاق وحشت زیادی را در فرد ایجاد می کند.
- تروما یک علت ناگهانی است و زمانی رخ می دهد که فرد اصلا آمادگی مواجهه با آن را ندارد. مثل: تصادف، بلایای طبیعی، از دست دادن عزیزان، تجاوز جنسی و …)
نشانه های تروما
انسان ها به شکل های مختلفی تروما را تجربه می کنند. بعضی ها ممکن است فقط درگیر آسیب های روانی شوند و برخی نیز، آسیب های روانی و جسمی را همزمان تجربه کنند.
نشانه های روانی
- انکار واقعیت
- شوک و ناباوری
- وحشت و دلهره مداوم
- آسیب پذیر تر شدن
- انزوا و گوشه گیری
- احساس گناه و خود سرزنش گری
- ناراحتی و غم بسیار زیاد
- افسردگی
- از دست دادن تمرکز
- نوسانات خلقی
شدت هریک از این علائم در افراد مختلف باهم فرق خواهد داشت. واکنشی که هر فرد نیز به این احوالات نشان می دهد می تواند کاملا متفاوت باشد. بنابراین به یاد داشته باشید که سرزنش کردن یا سعی در عادی جلوه دادن موقعیتی که باعث ایجاد تروما در فرد شده، نه تنها هیچ کمکی به او نمی کند، بلکه نمکی است که روی زخم او پاشیده می شود!
تروما علاوه بر نشانه های روانی، در بعضی از افراد نشانه های جسمی را نیز بوجود می آورد.
نشانه های جسمی
- اختلالات خواب و کابوس های شبانه
- مشکلات گوارشی
- درد در قسمت های مختلف بدن
- نامنظم شدن ضربان قلب
- تعریق زیاد
- پرش غیر ارادی اعضا
- سردرد و سرگیجه
چرا بعضی از افراد دچار تروما می شوند؟
همه ی افرادی که یک اتفاق مشابه را تجربه می کنند، دچار تروما نخواهند شد. گفتیم که تروما یک ضربه ی عاطفی، یک زخم روحی و یک اتفاق بسیار ناگوار برای فرد است که در ادامه ی زندگی او را زمین گیر می کند. بنابراین بدیهی است که با توجه به متفاوت بودن توان، تاب و تحمل و ظرفیت های روانی افراد، آسیب پذیری آن ها در برابر بحران های یکسان متفاوت باشد. جتی ممکن است بعضی از افراد علائم کوتاه مدتی را تجربه کرده و خود به خود به زندگی برگردند. اما بعضی دیگر نیاز به درمان های اساسی تری پیدا کنند…
انواع تروما
- تروما مزمن: قرار گرفتن طولانی مدت در یک موقعیت تنش زا. مثل: خشونت خانگی
- تروما حاد: حاصل یک اتفاق ناگوار و ناگهانی
- تروما ثانویه: ناشی از همنشینی و ارتباط نزدیک با فردی که دچار تروما شده است.
- تروما پیچیده: تجربه ی همزمان چندین موقعیت تنش زا
آیا تروما باعث بروز مشکلات روانی می شود؟
اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD یکی از مواردی است که در اثر تروما بوجود می آید. مسئله ی بسیار مهمی که دربه ی این اختلال وجود دارد، این است که حتی اگر به شکل مستقیم باعث ایجاد بحران ها و اختلالات روانی نشود، فرد را در برابر آن ها آسیب پذیر تر خواهد کرد. بعنوان مثال: فردی که دچار تروما روحی شده است، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارد.
