افسردگی صبحگاهی یکی از حالت های خلقی و روان است که بعضی از افراد مبتلا به افسردگی شدید، آن را تجربه می کنند. افسردگی صبحگاهی، را می توان اینگونه تعریف کرد که فرد افسرده هنگام صبح، بیشتر از زمان های دیگر در شبانه روز مثل ظهر یا عصر، احساس افسردگی داشته و علائم شدیدتری نیز دارد. این علائم می تواند شامل غم و اندوه شدید، ناامیدی، عصبانیت و خستگی زیاد باشد.
افسردگی صبحگاهی به عنوان افسردگی روزانه نیز شناخته می شود. لازم است به این مورد اشاره کنیم که افسردگی روزانه یا صبحگاهی با افسردگی فصلی که مربوط به تغییرات فصل است متفاوت است. روانشناسان قبلاً افسردگی صبحگاهی را به تنهایی یک اختلال در سلامت روان می دانستند، اما اکنون آن را بعنوان یکی از بسیاری از علائم احتمالی افسردگی در نظر میگیرند.
علت افسردگی صبحگاهی چیست؟
یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که در افراد مبتلا به افسردگی، اغلب ریتم شبانه روزی مختل می شود. این اختلال یکی از دلایل اصلی افسردگی صبحگاهی است.
بدن بر اساس یک برنامه ریزی زمانی و ساعت داخلی ۲۴ ساعته کار میکند که باعث می‌شود در شب خواب‌آلودتر و در طول روز بیدارتر و هوشیارتر باشیم. این چرخه طبیعی خواب و بیداری به عنوان ریتم شبانه روزی شناخته می شود.
ریتم شبانه روزی یا ساعت طبیعی بدن، همه چیز را از ضربان قلب گرفته تا دمای بدن را تنظیم می کند. همچنین بر انرژی، تفکر، هوشیاری و خلق و خوی انسان تأثیر می گذارد. این ریتم های روزانه همان چیزی است که به ما کمک می کند خلق و خوی پایداری داشته باشیم و سلامت روح و روان ما حفظ شود.
ریتم بعضی از هورمون ها، مانند کورتیزول و ملاتونین، به بدن کمک می کند تا برای رویدادهای خاص آماده شود. به عنوان مثال، بدن با طلوع خورشید کورتیزول تولید می کند. این هورمون به بدن انرژی می دهد تا در طول روز فعال و هوشیار باشیم. وقتی خورشید غروب می کند، بدن ملاتونین ترشح می کند. همان هورمونی که باعث خواب آلودگی می شود.
وقتی ریتم شبانه روزی و ساعت طبیعی بدن مختل می شود، بدن شروع به تولید هورمون در زمان های نامناسبی از روز می کند؛ که همین اتفاق می تواند بر سلامت جسمی و سلامت عاطفی تأثیر منفی داشته باشد. به عنوان مثال، وقتی بدن در طول روز ملاتونین تولید می کند، ممکن است احساس خستگی و تحریک پذیری زیادی پیدا کنیم.
نشانه های افسردگی صبحگاهی
افراد مبتلا به افسردگی صبحگاهی اغلب علائم شدید صبحگاهی دارند، مانند احساس غم و اندوه. با این حال، با گذشت روز احساس بهتری پیدا خواهند کرد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در بیدار شدن و بلند شدن از رختخواب در صبح
- کمبود شدید انرژی وقتی روز خود را شروع می کنید
- مشکل در رویارویی با کارهای ساده، مانند دوش گرفتن یا آماده کردن صبحانه
- تاخیر در عملکرد فیزیکی یا شناختی
- بی توجهی یا عدم تمرکز
- آشفتگی یا ناامیدی شدید
- عدم علاقه به فعالیت هایی که زمانی لذت بخش بودند
- احساس پوچی
- تغییر در اشتها (معمولا غذا خوردن بیشتر یا کمتر از حد معمول)
- پرخوابی (خوابیدن طولانی تر از حد طبیعی)
افسردگی صبحگاهی چگونه تشخیص داده می شود؟
از آنجایی که افسردگی صبحگاهی، تشخیصی جدا از افسردگی نیست، معیارهای تشخیصی خاص خود را ندارد. این بدان معناست که هیچ علامت ثابتی وجود ندارد که روانشناس یا روان درمانگر شما به دنبال آن باشد تا تشخیص دهد مبتلا به افسردگی صبحگاهی هستید یا خیر. با این حال، برای تعیین اینکه آیا افسردگی صبحگاهی دارید، پزشک یا درمانگر از شما در مورد الگوهای خواب و تغییرات خلق و خوی شما در طول روز سؤال می کند. سوالاتی که ممکن است از شما پرسیده شود، میتواند شبیه موارد زیر باشد:
- آیا علائم شما به طور کلی در صبح یا عصر بدتر است؟
- آیا برای بلند شدن از رختخواب یا شروع کار در صبح مشکل دارید؟
- آیا خلق و خوی شما در طول روز به طرز چشمگیری تغییر می کند؟
- آیا در تمرکز بیش از حد معمول مشکل دارید؟
- آیا از فعالیت هایی که معمولاً از آنها لذت می برید لذت می برید؟
- آیا اخیراً برنامه های روزانه شما تغییر کرده است؟
- چه چیزی باعث بهبود خلق و خوی شما می شود؟
درمان افسردگی صبحگاهی
در اینجا چند درمان وجود دارد که می تواند به کاهش افسردگی صبحگاهی کمک کند:
مشاوره روانشناسی
جلسات روان درمانی مبتنی بر مشاوره و گفت و گو مانند مشاوره روانشناسی فردی، درمان شناختی رفتاری و روانکاوی- می تواند افسردگی صبحگاهی را نیز درمان کند. همانطور که گفته شد، افسردگی صبحگاهی یک اختلال مستقل نیست؛ بلکه در بیشتر مواقع ناشی از وجود افسردگی اساسی و یا حتی افسردگی پنهان است. بنابراین مشاوره روانشناسی برای درمان افسردگی، به بهبود و از بین رفتن علائم افسردگی صبحگاهی نیز کمک میکند. مزیت بزرگ مشاوره و روان درمانی مبتنی بر گفت و گو این است که فرد افسرده به شکلی ریشه دار و اساسی با مشکل خود روبرو شده و میتواند آن را التیام بخشد. در حالیکه تاثیر دارودرمانی فقط تا زمانی باقی است که در حال مصرف دارو هستید. بعد از قطع مصرف داروها، چیزی طول نخواهد کشید که علائم باز می گردند. البته در برخی موارد، شاید بهترین رویکرد درمان ترکیبی از مشاوره و دارو درمانی باشد؛ که در اینصورت حتما دستور و راهنمایی های لازم را از درمانگر خود دریافت خواهید کرد.
دارودرمانی
برخلاف سایر علائم افسردگی، افسردگی صبحگاهی به مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) به خوبی پاسخ نمی‌دهد. SSRI ها معمولاً داروهای ضد افسردگی تجویز می شوند که می توانند به کاهش علائم افسردگی اساسی کمک کنند. با این حال، مهارکننده های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs) ممکن است برای افراد مبتلا به افسردگی صبحگاهی مفید باشد.
